Phó thủ tướng Anh - Dominic Raab vào tuần trước đã nộp đơn xin từ chức, sau khi có báo cáo cho thấy ông từng có hành vi bắt nạt nhân viên.
Ngày 21/4 vừa qua, ông Dominic Raab từ chức Phó Thủ tướng và Bộ trưởng Tư pháp, qua đó trở thành quan chức thứ ba trong chính phủ Anh từ chức hoặc bị sa thải vì hành vi không đúng mực, kể từ khi Thủ tướng Rishi Sunak lên nắm quyền vào tháng 10 năm ngoái.
Tháng 11/2022, ông Raab được yêu cầu mở cuộc điều tra độc lập, sau khi có đơn khiếu nại từ một số quan chức Chính phủ. Ông bị cáo buộc có hành vi bắt nạt nhân viên khi ông giữ chức Ngoại trưởng, Bộ trưởng phụ trách Brexit, và trong khoảng thời gian ông giữ chức Bộ trưởng Tư pháp từ 9/2021 đến 9/2022.
Đến ngày 21/4, sau 5 tháng điều tra, luật sư cấp cao Adam Tolley công bố báo cáo, bác bỏ 6 nhưng xác nhận 2 trong số 8 cáo buộc. Báo cáo đánh giá, ông Raab đã hành động theo cách "gây căng thẳng" và "quá quyết liệt" khi ở Bộ Ngoại giao, và có "những bình luận quá đáng, mang tính xúc phạm, phê bình thiếu tính xây dựng về chất lượng công việc" khi ở Bộ Tư pháp.
Tuy nhiên, báo cáo kết luận rằng, ông Raab không chửi thề, la hét hay đe dọa hành hung bất cứ ai trong vòng 4 năm rưỡi.
Phó thủ tướng, Bộ trưởng Tư pháp Anh - Dominic Raab
Ông Raab viết trong đơn từ chức: "Tôi đã kêu gọi điều tra và cam kết từ chức nếu họ phát hiện ra bất cứ hành vi bắt nạt nào. Tôi tin rằng điều quan trọng là phải giữ lời".
Tuy nhiên, chính trị gia 49 tuổi cho rằng ngưỡng để đánh giá một hành vi là "bắt nạt" quá thấp. Ông cảnh báo, cuộc điều tra này tạo ra tiền lệ nguy hiểm, khuyến khích việc khiếu nại chống lại các bộ trưởng và tạo ra thách thức cho việc quản lý tốt một Chính phủ.
"Đa số những nhân viên từng làm việc cho tôi đã làm rất tốt. Tôi không muốn làm phiền lòng bất kỳ ai, và tôi đã nói rõ rằng tôi xin lỗi vì điều đó. Nhưng đó không phải là hành vi bắt nạt và chính phủ sẽ không thể phục vụ người dân nếu đặt ra một ngưỡng giới hạn thấp như vậy".
Ông Raab được xem là một trong những đồng minh thân cận nhất của ông Sunak. Ông Raab đã sát cánh cùng ông Sunak trong chiến dịch tranh cử kế nhiệm ông Boris Johnson vào hè năm ngoái, vẫn ủng hộ ông Sunak trong những tuần cuối cùng dù đã rõ ràng rằng bà Liz Truss sẽ giành chiến thắng.
Trước ông Raab, đã có hai quan chức cấp cao dưới thời Thủ tướng Sunak từ chức hoặc bị sa thải, cũng liên quan đến cáo buộc có hành vi không đúng mực.
Vài tuần sau khi ông Sunak trở thành Thủ tướng, Bộ trưởng Văn phòng Nội Các Gavin Williamson từ chức, bởi những cáo buộc bắt nạt nhân viên.
Đến tháng 1, Nadhim Zahawi bị sa thải khỏi vị trí Chủ tịch Đảng Bảo thủ, do vi phạm nghiêm trọng luật Bộ trưởng khi có sai phạm về thuế.
Thủ tướng Sunak cho biết ông chấp nhận đơn từ chức của ông Raab với nỗi buồn sâu sắc, đồng thời thừa nhận những lo ngại về cách xử lý những cáo buộc. Vụ việc của ông Raab được đánh giá là một đòn giáng vào nỗ lực của ông Sunak trong việc xây dựng một Chính phủ mà người dân Anh có thể trông cậy.
Ông Rishi Sunak - Thủ tướng Anh khẳng định: "Chính phủ cam kết sự liêm chính, chuyên nghiệp và trách nhiệm ở mọi cấp độ. Sự tin tưởng có thể giành được. Và tôi sẽ giành được sự tin tưởng từ người dân." Đó là lời khẳng định của ông Sunak trong bài phát biểu đầu tiên sau khi trở thành Thủ tướng Anh vào tháng 10/2022. Tuyên bố trên thể hiện mong muốn của ông Sunak trong việc thay đổi hình ảnh của Chính phủ Anh. Trước đó, Chính phủ của ông Boris Johnson vướng phải nhiều bê bối, còn Chính phủ của bà Liz Truss sụp đổ sau chưa đầy hai tháng do những chính sách hỗn loạn về kinh tế.
Vụ việc của ông Raab mở ra cơ hội để các đối thủ chính trị công kích ông Sunak. Thủ tướng bị cáo buộc đã trì hoãn đưa ra quyết định đối với ông Raab sau khi tiếp nhận báo cáo.
Ông Keir Starmer - lãnh đạo Công Đảng Anh phát biểu: "Câu hỏi lớn được đặt ra là tại sao lúc đầu Thủ tướng yếu kém đến mức phải bổ nhiệm Raab. Câu hỏi thứ hai là tại sao ông ấy không sa thải ông Raab mà phải đợi ông Raab từ chức. Thủ tướng đã không hành động. Điều đó cho thấy sự do dự, sự yếu kém, không chỉ ở Thủ tướng này, mà ở cả các Chính phủ trong 13 năm qua. Dù người lãnh đạo có thay đổi, thì chúng ta vẫn có một đảng chính trị không thể vận hành và phục vụ người dân."
Trong 13 năm qua, Chính phủ Anh dưới sự lãnh đạo của đảng Bảo thủ đã chứng kiến tổng cộng 39 Thủ tướng và Bộ trưởng bị sa thải hoặc từ chức, mà không phải do cải tổ nội các. Con số này cao hơn so với các Chính phủ Bảo thủ và Công đảng từ năm 1979 đến năm 2010.
Ông Jill Rutter - nhà nghiên cứu thuộc sáng kiến Uk in a changing Europe cho biết: "Ông Sunak đã bỏ lỡ cơ hội nhấn mạnh tầm quan trọng của Quy tắc Bộ trưởng. Ông ấy đã có thể sa thải ông Raab vì Phó Thủ tướng đã không đáp ứng những tiêu chuẩn được đề ra trong Chính phủ. Tôi nghĩ đó vẫn là một vấn đề của ông Sunak".
Vụ việc của ông Raab diễn ra chỉ hai tuần trước cuộc cử bầu Hội đồng địa phương. Trước đó, Đảng Bảo thủ cầm quyền vốn đang chịu thất thế trước Công đảng trong các cuộc thăm dò.
Trong cuộc bầu cử địa phương vào năm 2019, Đảng Bảo thủ đã mất hơn 1.300 ghế, đa số vào tay của Đảng Dân chủ Tự do, trong khi Công Đảng cũng mất ghế. Hiện tại, Đảng Bảo thủ đang giữ số ghế lớn nhất (42% tổng số) và kiểm soát nhiều Hội đồng địa phương nhất (85 Hội đồng).
Trong thời gian qua, Đảng Bảo thủ có lúc kém Công Đảng hơn 20 điểm ở các cuộc khảo sát. Chủ tịch Đảng Bảo thủ Greg Hands thừa nhận, Đảng này sẽ gặp khó khăn và có thể mất thêm hơn 1.000 ghế.
Ông Oliver Dowden, người vừa được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng thay thế ông Raab, cũng đưa ra nhận định tương tự: "Chúng tôi dự kiến sẽ mất 1.000 ghế. Nhưng theo kinh nghiệm của tôi trong quá trình làm việc với Thủ tướng Sunak, ông ấy có khả năng mang lại sự bình tĩnh, ổn định và trật tự cho Chính phủ. Ông ấy có những cách thức giải quyết vấn đề và được nhiều người hưởng ứng tích cực."
Tuy nhiên, bản thân ông Sunak cũng đang đối mặt một cuộc điều tra của Quốc hội. Ông bị tình nghi không kê khai cổ phần của vợ mình Akshata Murty trong một doanh nghiệp hưởng lợi từ chính sách mới của Chính phủ.
Việc mất đi ba quan chức trong 6 tháng dự kiến sẽ ảnh hưởng đến nỗ lực của ông Sunak nhằm vực dậy Đảng Bảo thủ trước cuộc bầu cử địa phương vào tháng 5, vốn được xem là phép thử lớn đối với ông Sunak sau khi ông lên nắm quyền, cũng như trước cuộc tổng tuyển cử dự kiến diễn ra vào năm sau.
>>> Xin mời quý vị đón xem chương trình thời sự của HTV lúc 20g mỗi ngày trên HTV9